رمز طواف چیست ؟ (از دیدگاه استاد دکتر علی شریعتی )

8- رمز طواف چیست ؟ (از دیدگاه استاد دکتر علی شریعتی )

  

طواف اینک کعبه است، در میانه ی گردابی، گردابی خروشان که چرخ می خورد و کعبه را طواف می کند. یک نقطه ی ثابت در وسط و جز او، همه متحرک در پیرامونش، دایره وار بر گردش.ثبوت ابدی و حرکت ابدی!آفتابی در میانه و بر گِردش ، هر یک، ستاره ای در فلک خویش، دایره وار، بر گرد آفتاب.ثبات، حرکت و نظم! =طواف.یعنی که رمزی از یک ذره؟ تجسمی از یک منظومه؟ با تمامی جهان؟.....

(بقیه در ادامه مطلب)

خدا، قلب جهان است، محور وجود است، کانون عالمی است که بر گردش طواف می کند، و تو در این منظومه، چه در کعبه، چه در عالم، یک ذره ای، ذره ای در حرکت، هر لحظه جایی، یک حرکت همیشگی، فقط یک وضعی، و هر دم در وضعی، هماره در تغییر، در شدن، در طواف و اما همیشه و همه جا، فاصله ات با او، با کعبه، ثابت! دوری و نزدیکی ات بسته به این است که در این دایره ی گردنده، چه شعاعی را انتخاب کرده باشی. دور یا نزدیک، ولی هرگز به کعبه نمی چسبی، هرگز در کنار کعبه نمی ایستی، که توقف نیست، که برای تو ثبوت نیست، که وحدت وجود نیست، توحید است.

گرداب انسان ها بر گرد کعبه چرخ می خورد و آنچه پیداست، تنها انسان است، اینجاست که می توانی مردم را ببینی و مرد و زن نبینی، این و آن نبینی، من و او و تو و آنها نبینی، کلی را ببینی، جزئی را نبینی، فرد در کلی انسان حل شده است، فناء فرد است، اما نه در خدا، در ما، در انسان، در مردم، بهتر است بگویم: در امت! اما فنایی در جهت خدا، برای خدا در طواف خدا!یعنی فنای فرد در مردم، و بقای فرد در مردم، که خدا و مردم در یک جهتند، در یک صفند، یعنی که در اینجا، راه به سوی خدا از مردم می گذرد، از فردیت، به تنهایی، راهی بدان سو نیست، رهبانیت تو در صومعه نیست، در جامعه است.

در صحنه است، که در ایثار، در اخلاص، در نفی خویش، در تحمل اسارت ها، محرومیت ها، شکنجه ها و دردها و استقبال خطرها و در صحنه ی درگیری ها و به خاطر خلق است که به خدا می رسی، که: هر مذهبی رهبانیتی دارد و رهبانیت مذهب من، جهاد است. ( پیامبر )این است که در طواف نباید به کعبه روی، به درون کعبه روی، در کعبه بنشینی، بایستی، باید که وارد جمع شوی، در جمع طائفین محو شوی، در این گرداب انسان غرق شوی، در خود را به خلق طائف سپردن و از خود گذشتن و به جمع پیوستن است که حج می کنی، که حاج می شوی، که دعوت خدا را لبیک می گویی، که به حرم خداوند راه می یابی.چه می بینی؟ کعبه ایستاده و بر گردش؟ سیل سپیدی ، یکدست، یکرنگ، یک طرح، بی هیچ تشخصی، بی هیچ نشانی و نشانه ای که فردیتی را ممتاز کند، هیچ کس را نمی توان باز شناخت.

 تنها اینجاست که می توانی کلی را به چشم ببینی. در بیرون کعبه، فرد واقعیت دارد، جزئی، عینی است، کلی، یک مفهوم ذهنی است، انسان یک معنی، یک ایده، یک مفهوم عقلی و ذهنی و منطقی است، در عالم خارج فقط انسان ها هستند، هر که هست حسن است یا حسین، زن است یا مرد، شرقی است یا غربی، و اینجا، واقعیت ها همه محو شده اند، مفهوم کلی، حقیقت عقلی، یا ذهنی، واقعیت عینی خارجی یافته است.

اکنون، بر گرد کعبه، فقط انسان است که طواف می کند، مردم و دگر هیچ!و تو ، تا تو هستی، بیرون از طوافی، تماشاچی ای، بر ساحل این گردابِ انسان ایستاده ای، ایستاده ای! پس نیستی، پس بیگانه ای، پس یک فردی، هیچی، ذره ای که از منظومه، در فضا پرتاب شده است، نیست شده است، باید هست شوی، در اینجا، به تو می آموزند که تنها در نفی خویش، به اثبات می رسی، در خود را ذره ذره، اندک اندک، به دیگران ایثار کردن، به امت فدا کردن است که ذره ذره، اندک اندک ، به خود می رسی، خود را کشف می کنی، به آن خودِ راستینت پی می بری، چنان که در خود را ناگهانی، انقلابی، به مرگ سپردن، در مرگ سرخ فنا شدن است که به شهادت می رسی.

 شهید می شوی و شهادت یعنی حضور، یعنی حیات، یعنی آنچه، آن که هماره پیش نظر است، محسوس است، و شهید، یعنی همیشه حی و حاضر و ناظر و نمونه ی مرئی و عینی و وجود زنده ی جاوید!وَ لَا تَحسَبَنَّ الَّذینَ قُتِلُوا فی سَبیلِ اللهِ أمواتاً، بَل أحیاءٌ عِندَ رَبِّهِم یُرزَقون ! ( سوره آل عمران، آیه 169 )و سبیل الله، یعنی سبیل الناس. هر دو یکی است. از فردیت، به سوی الله، سبیلی نیست. اگر می گویی که پس عبادت های فرادا چرا؟ برای آن که خود را بساری، بپروری، تا به آستانه ی ایثار برسی، تا شایستگی از خود گذشتن برای جمع بیابی، تا انسان شوی، که فرد، فانی است، انسان باقی است، انسان خلیفه ی خدا در طبیعت است، و تا خدا خدا است، خلیفه اش هست، سایه اش هست، آیه اش هست، یعنی آدم هست، و تو در خود را در این جاوید میراندن، زنده می شوی، جاودان می مانی.

 که قطره ی جدا از دریا، جدا از رود، شبنم است، تنها در شب هست، عمرش یک شب است، ساکن است، با نخستین لبخند نور محو می شود.به رود پیوند تا جاودان شوی، تا جریان یابی، تا به دریا رسی.چرا ایستاده ای؟ ای شبنم؟ در کنار این گرداب مواج خوش آهنگ، که با نظم خویش، نظام خلقت را حکایت می کند، به گرداب پیوند! قدم پیش نه!اکنون می خواهی به مردم بپیوندی، باید نیت کنی. تا خود آگاه باشی، تا بدانی چه می کنی؟ تا بدانی چرا می کنی؟ برای خدا، نه خود، حقیقت، نه سیاست!هر کاری در اینجا حساب دارد، بر این حرکت مدام، نظمی دقیق حاکم است، که جهان چنین است.