گنجینه ی سوره ی انبیا در سبب استجابت دعا

هر آن کس سوره ی انبیا را بخواند و در مروارید ها و گنجینه های آن تامل نماید، می بیند این سوره بیش ترین دعاهای پیامبران را در خود جا داده است و بیش ترین اجابتِ خداوند برای این پیامبران -علیهم الصلاة والسلام- نیز در این سوره نهفته شده است.

بیایید این آیات را مطالعه کنیم تا دلیل اجابت خداوند متعال، برای دعاهایشان را بیابیم.

الله متعال در تعدادی از آیات این سوره ی مبارکه چنین فرموده است:

- (وَنُوحًا إِذْ نَادَى مِنْ قَبْلُ فَاسْتَجَبْنَا لَهُ فَنَجَّیْنَاهُ وَأَهْلَهُ مِنَ الْکَرْبِ الْعَظِیمِ) [الأنبیاء: ۷۶]

( خوب است در اینجا یاد کنی ) نوح را ؛ هنگامی که پیشتر، به فریاد خواند ( و گفت : پروردگارا ! مرا دریاب که من شکست خورده‌ام ، و روی زمین را از وجود کافران پاک گردان.) و ما هم دعای وی را پذیرفتیم و او و خاندانش را از غم بزرگ ( کافران موذی و طوفان وحشتناک ) رهانیدیم .

ملاحظه کن که خداوند فرموده :(فاستجبنا له) !

- (وَأَیُّوبَ إِذْ نَادَى رَبَّهُ أَنِّی مَسَّنِیَ الضُّرُّ وَأَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ * فَاسْتَجَبْنَا لَهُ فَکَشَفْنَا مَا بِهِ مِنْ ضُرٍّ وَآَتَیْنَاهُ أَهْلَهُ وَمِثْلَهُمْ مَعَهُمْ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِنَا وَذِکْرَى لِلْعَابِدِینَ) [الأنبیاء: ۸۳-۸۴]

ایّوب را ( یاد کن ) بدان گاه که ( بیماری او را از پای در آورده بود ، و در این وقت ) پروردگار خود را به فریاد خواند ( و عاجزانه گفت : پروردگارا ! ) بیماری به من روی آورده است و تو مهربانترین مهربانانی ( پس بدین بنده ضعیف رحم فرما ) . دعای او را پذیرفتیم و بیماری وی را برطرف ساختیم ، و ( به جای ) اولاد ( و اموالی که از دست داده بود ) دو چندان بدو دادیم ، به خاطر مرحمتمان ( در حق ایّوب ) و یادآوری ای ( از صبر و شکیبائی ) برای پرستندگان ( یزدان سبحان ، تا همچون ایّوب شکیبا و امیدوار به لطف و فضل خدا باشند ) .

توجه کن که خداوند می فرماید:(فاستجبنا له) !

- (وَذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغَاضِبًا فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَیْهِ فَنَادَى فِی الظُّلُمَاتِ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ* فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَنَجَّیْنَاهُ مِنَ الْغَمِّ وَکَذَلِکَ نُنْجِی الْمُؤْمِنِینَ) [الأنبیاء: ۸۷-۸۸]

( یاد کن داستان یونس ملقب به ) ذوالنون را در آن هنگام که ( بر قوم نافرمان خود خشم گرفت و ایشان را به عذاب خدا تهدید کرد و بدون دریافت پیام آسمانی ، از میانشان ) خشمناک بیرون رفت و گمان برد که بر او سخت و تنگ نمی‌گیریم . ( سوار کشتی شد و کشتی به تلاطم افتاد و به قید قرعه مسافران و کشتیبانان او را به دریا انداختند و نهنگی او را بلعید . ) در میان تاریکی ها ( ی سه‌گانه شب و دریا و شکم نهنگ ) فریاد برآورد که ( کریما و رحیما ! ) پروردگاری جز تو نیست و تو پاک و منزّهی ( از هرگونه کم و کاستی ، و فراتر از هر آن چیزی هستی که نسبت به تو بر دلمان می‌گذرد و تصوّر می‌کنیم . خداوندا بر اثر مبادرت به کوچ بدون اجازه حضرت باری ) من از جمله ستمکاران شده‌ام ( مرا دریاب ! ) . دعای او را پذیرفتیم و وی را از غم رها کردیم ، و ما همین گونه مؤمنان را نجات می‌دهیم ( و در برابر دعای خالصانه ، آنان را از گرفتاری ها می‌رهانیم ) .

و باز تامل کن که الله متعال فرموده است:(فاستجبنا له) !

- (وَزَکَرِیَّا إِذْ نَادَى رَبَّهُ رَبِّ لَا تَذَرْنِی فَرْدًا وَأَنْتَ خَیْرُ الْوَارِثِینَ * فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَوَهَبْنَا لَهُ یَحْیَى وَأَصْلَحْنَا لَهُ زَوْجَهُ) [الأنبیاء: ۸۹-۹۰]

و زکریّا را ( یاد کن ) بدان گاه که پروردگار خود را به فریاد خواند ( و گفت : ) پروردگارا ! مرا تنها مگذار ( و فرزندی به من عطاء کن که در زندگی یار و یاور من و پس از مرگ، برنامه تبلیغ را پیگیری کند . البتّه اگر هم فرزندی وارث من نشد باکی نیست ، چرا که ) تو بهترین وارثانی ( و باقی پس از فنای مردمانی ) . ما دعای او را برآورده ساختیم و ( با وجود کبر سن ، فرزندی به نام ) یحیی را بدو بخشیدیم ، و ( برای حصول این مقصود ) همسر ( نازای ) او را برایش بایسته ( و در خور زاد و ولد ) کردیم .

و باز هم تامل کن:(فاستجبنا له) !

آن چه که اکنون به ذهن ما خطور می کند این است که چرا الله متعال دعای این پیامبران اجابت نمود:

پس از به پایان رسیدن این آیات، خداوند خود پرده از این راز برمی دارد و می فرماید: (إِنَّهُمْ کَانُوا یُسَارِعُونَ فِی الْخَیْرَاتِ وَیَدْعُونَنَا رَغَبًا وَرَهَبًا وَکَانُوا لَنَا خَاشِعِینَ) [الأنبیاء: ۹۰].

آنان در انجام کارهای نیک بر یکدیگر سرعت می‌گرفتند ، و در حالی که چیزی می‌خواستند یا از چیزی می‌ترسیدند ما را به فریاد می‌خواندند ، ( و در وقت نیازمندی و بی‌نیازی ، و بیماری و سلامت ، و خوشی و ناخوشی ، رو به آستانه ما می‌کردند و میان خوف و رجا می‌زیستند ) و همواره خاشع و خاضع ما می‌بودند .

پس تو نیز در انجام کارهای نیک عجله کن و با امید و ترس و رغبت و رهبت پروردگارت را به فریاد بخوان و در دعا و در تمام حالات زندگیت در برابر الله فروتن باش.

نوشته ی: خبَّاب بن مروان الحمد