مکان آغاز حرکت شبانه پیامبر قبل از معراج

معراج یا همان سفر ویژه پیامبر(صلی الله علیه و اله) با حرکت شبانه پیامبر (صلی الله علیه و اله) با توجه به نخستین آیه سوره اسراء/17 از مکه به بیت‌ المقدس بوده است. اما در اینکه مکان دقیق شروع حرکت و پایان آن کجا بوده است اختلاف است

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حج وابسته به بعثه مقام معظم رهبری، آیه اسراء آغاز سفر پیامبر را از مسجدالحرام و مقصدش را مسجدالاقصی می‌شناساند. بسیاری از مفسران مقصود از مسجدالحرام را همان مکان معهود یعنی مسجد گرداگرد کعبه، در روزگار جاهلیت‌ می‌دانند.

در برخی روایت‌ها مکان‌هایی خاص از مسجدالحرام آغازگاه اسراء معرفی شده‌اند؛ مانند حجر اسماعیل و حَطیم یعنی دیوار کعبه که میان درِ آن و حجرالاسود قرار دارد. دسته‌ای دیگر از روایت‌ها مکان‌هایی بیرون از مسجدالحرام را نقطه آغاز این سفر می‌دانند. برخی از مفسران برای حل تعارض این روایت‌ها با آیه، مفهوم مسجدالحرام را توسعه داده و مقصود از آن را همه محدوده حرم مکی دانسته‌اند.

مکان‌هایی که در این روایت‌ها آمده‌اند و نزدیک مسجدالحرام جای دارند، عبارتند از:
1. خانه حضرت خدیجه که نزدیک مسجدالحرام، روبه‌روی باب النبی و در انتهای کوچه عَطّارین قرار داشت.

2. خانه ام ‌هانی دختر عموی پیامبر(صلی الله علیه و اله) کنار باب الوداع مسجدالحرام، روبه‌روی رکن شامی، نزدیک کوه حَزوره و میان درِ غربی صفا و باب الحَنّاطین که بعد‌ها به سال 167ق. در دوران مهدی عباسی به مسجدالحرام ملحق شد.

3. شعب ابی‌طالب یعنی زمین مسطح میان دو کوه ابوقبیس و خَنْدَمه (کوهی کنار مسجدالحرام که از سوی شرق، مشرف برکوه ابوقُبیس است ) که امروزه «شعب علی» خوانده می‌شود. با توجه به قرار داشتن این مکان‌ها در محدوده شعب ابی‌طالب، می‌توان این سه گزارش را با هم جمع کرد.

بیشتر مفسران با توجه به روایت‌های مربوط به این رخداد و نیز معنای رایج آن در دوره‌های بعد، مسجدالاقصی را در آیه بر بیت‌ المقدس در فلسطین تطبیق می‌کنند. اما شماری دیگر با توجه به معنای لغوی آن (‌دورترین مسجد) و به پشتوانه روایات و نشانه‌هایی مانند ویران بودن بیت‌ المقدس در هنگام اسراء پیامبر که 300 سال پیش از بعثت به دست مسیحیان متروک شده بود ، آن را بیت المعمور یعنی خانه‌ای ملکوتی در آسمان برابر کعبه می‌دانند. البته آنان گذشتن پیامبر از بیت‌ المقدس را در اسراء انکار نمی‌کنند. اما تصویرهای روشن از ساختمان بیت‌ المقدس در روایت‌های اسراء و پاره‌ای از گزارش‌های تاریخی ، با اعتقاد به خرابی بیت‌ المقدس در هنگام اسراء پیامبر ناسازگار است. این مسافرت افزون بر آثار یاد شده، نشانه‌ای از پیوند میان اسلام و ادیان الهی دیگر و میراث‌بری پیامبر گرامی(صلی الله علیه و اله) از پیامبران پیشین است که همه به بیت‌ المقدس تعلق خاطر دارند.

.