روزشمار وقایع مهم انقلاب از کودتای 28 مرداد تا پیروزی

ضمن تبریک آغاز سی و پنجمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، در ادامه به برخی از وقایع مهم انقلاب اسلامی از کودتای 28 مرداد 1332 تا 22 بهمن 1357 سالروز پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی، نگاهی گذرا داریم:

کودتای ننگین 28 مرداد سال 1332

آمریکا و انگلیس طراحان اصلی این کودتای ننگین بودند که 28 مرداد 1332 را به عنوان یکی از تلخ ترین روزها در تاریخ ایران به ثبت رساندند. اجرای نقشه کودتا در 25 مرداد شکست خورد، اما برخی دلایل مختلف باعث شد که در 28 مرداد 1332 کودتا عملی شود و سرلشکر فضل ا... زاهدی مجری طرح کودتا به جای مصدق، نخست وزیر شود و شیرینی نهضت ملی شدن صنعت نفت در کام ملت ایران تلخ گردد و باعث حاکمیت 25 ساله دیکتاتوری محمدرضا شاه با حمایت مستکبرین و خصوصا آمریکا گردد.

16 آذر 1332 روز دانشجو

نیکسون، معاون رییس جمهوری وقت آمریکادر آذر 1332 راهی ایران گردید تا نتیجه کودتایی را که سازمان جاسوسی آمریکا، سیا، رهبری کرده بود، از نزدیک مشاهده کند. دانشجویان در اعتراض به سفر نیکسون، تظاهرات پرشوری علیه رژیم کودتا برپا کردند. صبح 16 آذر 1332، گارد برای اولین بار وارد صحن دانشگاه شد و مأموران گارد با حمله به دانشجویان بی‌پناه، سه تن از آنان به نام های مصطفی بزرگ نیا، مهدی شریعت رضوی و احمد قندچی را به شهادت ‌رسانند. در واقع می توان 16 آذر 1332 را به عنوان یکی از مهمترین حرکت های سیاسی دانشجویان در تاریخ ایران به شمار آورد.

16 مهر 1340، تصویب قانون انجمن‌های ایالتی و ولایتی

در این قانون قسم به قرآن و شرط مسلمان بودن برای نمایندگان مجلس حذف شده بود و همین باعث اعتراض علمای اسلام و مردم مسلمان گردید.

8 آذر 1341، لغو قانون انجمن‌های ایالتی و ولایتی

با اعتراض علمای اسلام از جمله آیت ا... روح ا... خمینی(ره) و آیت ا... حائری و دیگر علما و حضور گسترده مردم در پشتیبانی از علمای اسلام پس از مکاتبات و تظاهرات و اعتراضات، دولت خائن ا سدا... علم قانون فوق را ملغی اعلام کرد.

19 دی 1341، اعلام انقلاب سفید

رژیم پهلوی و در رأس آن محمدرضا در جهت خواست های استعمارگرانه آمریکا و همچنین تغییر فکر مردم ایران دستورالعمل دیکته شده استکبار را که در کشوهای دیگر به اجرا درآمده بود، به عنوان انقلاب سفید به مردم ایران عرضه نمود و آن را به رفراندم گذاشت.

1 فروردین 1342، اعلام عزای عمومی در عید نوروز

امام خمینی(ره) برای جوابگویی به اقدامات شاه و اطرافیانش، عید نوروز سال 1342 را عزای عمومی اعلام کرد. مردم مسلمان ایران با برافراشتن پارچه سیاه به ندای او لبیک گفتند و روحانیون از خطرات دولت برای اسلام صحبت کردند.

2 فروردین 1342، فاجعه خونین هجوم به مدرسه فیضیه

رژیم به خوبی به نقش روحانیت در مبارزات مردم واقف بود. بنابراین عواملش با طرح توطئه ای به مدرسه فیضیه حمله کردند تا به گمان خود روحانیت و حوزه را وادار به عقب نشینی و سکوت در برابر نیات و اهداف سوء خود نمایند، اما با رهبری هوشیارانه و جامع حضرت امام خمینی(ره)، این جنایت هولناک به عنوان لکه ننگی بر دامان رژیم در تاریخ ثبت شد و این تاریخ، نقطه عطفی در مبارزات روحانیت و مردم مسلمان بر علیه رژیم گردید.

15 خرداد 1342، دستگیری حضرت امام خمینی(ره) و قیام خونین ملت ایران

سخنرانی تاریخی حضرت امام خمینی(ره) در 13 خرداد(عاشورای) 1342 که پرده از جنایات شاه و اربابان آمریکایی و اسرائیلی او برداشته بودند، باعث شد تا در سحرگاه 15 خرداد عوامل رژیم شاه به خانه حضرت امام خمینی(ره) یورش برده و ایشان را دستگیر کنند. در اعتراض به دستگیری حضرت امام، مردم شهرهای مختلف ایران به قیام دست زدند که توسط ارتش شاه به خاک و خون کشیده شد. در این روز حدود 15 هزار نفر مسلمان انقلابی به خاک و خون کشیده شدند و بدین ترتیب تاریخ ایران اسلامی در روز 15 خرداد ورق خورد و فصل جدیدی در رویارویی مستضعفان با مستکبران گشوده شد. جریان 15 خرداد هر چند ظاهرا با سرکوب خونین به نفع شاه تمام شد اما در حقیقت ماهیت رژیم ستمشاهی را بیش از پیش برای همگان آشکار کرد و نقطه آغازی برای توفان عظیم انقلاب اسلامی گردید.

4آبان 1343، سخنرانی امام خمینی(ره) علیه کاپیتولاسیون

حضرت امام سخنان خود را با آیه استرجاع(انا لله و انا الیه راجعون) شروع کردند و بدین طریق نشان دادند که مصیبت بزرگی با تصویب طرح کاپیتولاسیون بر اسلام و مسلمین وارد آمده است و این گونه اعلام عزای عمومی کردند: ایران دیگرعید ندارد، عید ایران را عزا کردند...و چراغانى کردند، عزا کردند و دسته جمعى رقصیدند...استقلال ما را فروختند، باز هم چراغانى کردند، پایکوبى کردند. اگر من به جاى اینها بودم این چراغانى‏ها را منع مى‏کردم. مى‏گفتم بیرق سیاه بالاى بازارها و...خانه‏ها بزنند، چادر سیاه بالا ببرند!

حضرت امام خمینی(ره) در این سخنرانی نتایج سیاسی- اجتماعی طرح کاپیتولاسیون را این چنین خاطرنشان ساختند: ... دولت با کمال وقاحت از این امر ننگین طرفداری کرد، ملت ایران را از سگ‌های آمریکایی پست‌تر کردند. اگر چنانچه کسی یک سگ آمریکایی را زیر بگیرد، بازخواست از او می‌کنند؛‌ اگر شاه ایران یک سگ آمریکایی را زیر بگیرد، بازخواست می‌کنند؛ و اگر چنانچه یک آشپز آمریکایی، شاه ایران را زیر بگیرد، مرجع ایران را زیر بگیرد، بزرگ ترین مقام ایران را زیر بگیرد، هیچ کس حق تعرض ندارد...

حضرت امام در ادامه سخنرانی کوبنده خویش از روحانیون، ملت های مسلمان، رهبران اسلامی و رؤسای جمهوری کشورهای اسلامی خواستند که به داد ملت ایران و اسلام برسند: وا... گناهکار است کسى که داد نزند، وا... مرتکب گناه کبیره است کسى که فریاد نزند.

13آبان 1343، تبعید امام خمینی به ترکیه

سخنرانی کوبنده حضرت امام علیه طرح کاپیتولاسین از سوى رژیم شاه بدون پاسخ نماند. پس از چند روز مطالعه، به دستور مستقیم آمریکا قرار شد که امام از ایران تبعید شود. بنابراین در شب 13 آبان 1343 صدها کماندو به همراه مزدوران ساواک به منزل امام در قم حمله‌ور شدند و ایشان را دستگیر و به تهران منتقل کردند و سپس با یک هواپیمای نظامی، ایشان را به ترکیه تبعید کردند و این آغاز هجرت حضرت امام بود.

20مهر 1350، آغاز جشن های 2500 ساله شاهنشاهی

20مهر 1350 با قرائت خطابه محمدرضا پهلوی در برابر مقبره کوروش هخامنشی در پاسارگاد، جشن های 2500ساله شاهنشاهی آغاز شد. هدف اصلی شاه از برپایی اینگونه جشن ها، بزرگ جلوه دادن عظمت دستگاه شاهی و شخص خود بود. امام خمینی(ره) که هنگام برگزاری جشن‌های 2500 ساله‌، در تبعید عراق بودند، مخالفت خود را با برگزاری این جشن اعلام کردند و طی پیام ها و سخنرانی های خود نکاتی را متذکر شدند:

ـ چرا کارشناسان اسرائیلی برای این تشریفات دعوت شده‌اند؟

ـ شاهنشاهی ایران از اول که زائیده شده تا حالا روی تاریخ را سیاه کرده است‌.

ـ بر ملت است که با جشن‌های دوهزار و پانصد ساله مبارزه منفی کند.

ـ به حکومت ایران بگویید که آقا از این جشن دست بردارید.

1آبان 1356، شهادت آیت ا... سیدمصطفی خمینی

در نیمه شب اول آبان 1356، آیت ا... سید مصطفی خمینی، به شکل مرموزانه‌ای به شهادت رسید. شهادت ایشان، نهضت اسلامی ایران را جان تازه‌ای بخشید و به شکل انقلابی فراگیر درآورد. حضرت امام خمینی(ره)، شهادت ایشان را از الطاف خفیه الهی دانستند.

19دى 1356، قیام خونین قم

رژیم شاه که می خواست با توهین به ساحت حضرت امام خمینی(ره)، چهره ایشان را به عنوان رهبر نهضت مخدوش کند، اقدام به چاپ مقاله ای در روزنامه اطلاعات کرد که در این مقاله به طور صریح، بی حجابی فضلیت و حجاب، کهنه پرستی و ارتجاع معرفی و به ساحت امام خمینی(ره)، اهانت و قیام 15 خرداد 1342، توطئه استعمار سرخ و سیاه معرفی شده بود. در اعتراض به چاپ این مقاله، قیام خونین قم شکل گرفت که نیروهای رژیم با مشاهده حرکت عظیم مردم تصمیم به حمله گرفتند و تیراندازی شروع شد و در این روز عده زیادی از طلاب و مردم قم به شهادت رسیده و یا مجروح شدند.

29بهمن 1356، قیام مردم تبریز در چهلم فاجعه قم

روز 29 بهمن 1356، که مصادف با چهلم فاجعه 19 دی قم بود، در بسیاری از شهرها و نقاط کشور، مجلس ختم و سوگواری برگزار شد. در شهر تبریز نیز قرار بود مردم در مسجد قزللی(میرزا آقایوسف مجتهد) تجمع کنند. مردم در مقابل این مسجد اجتماع کردند. سرگرد مقصود حق شناس، رییس کلانتری بازار به همراه عده‌ای مأمور، به مردم اعلام کرد که متفرق شوند و با توهین به مسجد، از ورود مردم جلوگیری کرد. جوانی غیرتمند به نام محمد تجلی از این توهین برافروخته می‌شود و با وی گلاویز می‌شود که حق شناس با اسلحه کمری‌اش این جوان 22 ساله را به شهادت می‌رساند. مردم خشمگین هم جنازه خون آلود شهید را برداشته و در خیابان‌ها به راه می‌افتند و به تدریج راهپیمایی گسترده‌ای شکل می‌گیرد. یحیی لیقوانی رییس ساواک تبریز با توجه به گسترش قیام مردمی با تهران تماس می‌گیرد و شاه به جمشید آموزگار دستور حفاظت از مناطق مهم و سرکوب شدید مردم را می‌دهد. شورای امنیتی استان، دستور استقرار یگان ها و ادوات نظامی از جمله تانک و نفربر را در سطح شهر می‌دهد که با مقاومت و پایمردی مردم تبریز، این شهر از خون جوانان، بازاریان، دانشجویان، مردان و زنان، رنگین شده و پس از فاجعه خونین قم، جنایت دیگری بر جنایت های رژیم افزوده می‌شود.

8فروردین 1357، قیام مردم یزد به مناسبت اربعین شهدای تبریز

با نزدیک شدن چهلم شهدای تبریز، جوشش مخصوصی در مردم ایران مشاهده می شد. در این میان، قیام مردم یزد در روز هشتم فروردین 57 که تا 12 فروردین هم ادامه داشت، جلوه بیشتری داشت. مردم یزد در روز نهم فروردین پس از جلسه بزرگداشت شهدای تبریز در روضه محمدیه این شهر به خیابانها ریختند و با شعارهای انقلابی به مراکز فساد و فحشا و نیز اماکن دولتی حمله کردند. فردای آن روز آیت ا... صدوقی از علمای شهر یزد، مردم را به تعطیل عمومی و اجتماع در مسجد جامع شهر یزد دعوت کرد و در یک سخنرانی در آن اجتماع با شکوه خواستار بازگشت امام خمینی(ره ) از تبعید و آزادی زندانیان سیاسی و سرنگونی رژیم شدند و در پایان مراسم مردم به خیابان ها ریخته و تظاهرات دیگری علیه رژیم انجام دادند که با حمله مأموران رژیم و به خاک و خون کشیدن مردم، برگ سیاه دیگری در کارنامه رژیم پهلوی ثبت شد.

17شهریور 1357، فاجعه خونین جمعه سیاه

با گسترش دامنه انقلاب و تظاهرات مردمی در شهرهای مختلف، دولت جمشید آموزگار مجبور به استعفا شد و محمدرضا شاه، جعفر شریف امامی را که از سران فراماسونری که 15 سال رییس مجلس سنا بود، را به قصد کنترل اوضاع، مأمور تشکیل کابینه جدید کرد. رژیم شاه با این تغییر و تحول و اعلام سیاست آشتی ملی و احترام به روحانیت، سعی داشت اوضاع را کنتر ل کرده و از خشم و نفرت عمومی بکاهد؛ اما، هوشیاری حضرت امام خمینی(ره)‌ باعث شد که ایشان طی پیامی خطاب به ملت ایران، نقشه رژیم را رسوا و مردم انقلابی را بیش از پیش آگاه و خروشان نمایند. به این ترتیب در 13 شهریور 1357 که مصادف با روز عید فطر بود، راهپیمایی تاریخی و عظیمی برپا شد. این تظاهرات در روز 16 شهریور ماه بار دیگر تکرار شد و در بین مردم اعلام شد که صبح روز بعد، یعنی 17 شهریور ماه در میدان و خیابان ژاله (شهدا) تجمع صورت خواهد گرفت. در اولین ساعات جمعه 17 شهریور ماه، رژیم شاه توسط ارتشبد غلامعلی اویسی فرماندار نظامی تهران اعلام حکومت نظامی کرد؛ اما مردم در میدان ژاله(شهدای کنونی)‌ تجمع کردند و ناگهان با دیدن تانک‌ها و زره‌پوش‌های نظامی و مأموران مسلسل به دست حکومت نظامی غافلگیر شدند. مأموران مسلح پس از چند بار اخطار از زمین و هوا، جمعیت را ناجوانمردانه هدف رگبار قرار دادند و مردم بی‌گناه را به خاک و خون کشیدند. عده زیادی از مردم در این روز توسط دژخیمان رژیم به شهادت رسیدند، اما این حادثه نقطه عطفی جهت افزایش خشم و اعتراض عمومی مردم و رسوایی بیش از پیش رژیم گردید و در تاریخ ننگین ستم‌شاهی به عنوان جمعه سیاه و جمعه خونین برای همیشه باقی ماند. دراهمیت این روز تاریخی همین بس که حضرت امام خمینی(ره) فرمودند: 17شهریور مکرر عاشورا و میدان شهدا مکرر کربلا و شهدای 17شهریور مکرر شهدای کربلا و مخالفان ملت‌ها، مکرر یزید و وابستگان او هستند.

13مهر 1357، هجرت امام خمینی(ره) از نجف به پاریس

روز 13 مهر 1357، روز شروع هجرتی تاریخی بود. امام پس از جلوگیری کویت از ورود به این کشور، به پاریس هجرت کردند و در دهکده‌ای به نام نوفل لوشاتو اقامت کردند. اقامت حضرت امام خمینی(ره) در فرانسه بر خلاف تصور رژیم شاه، باعث تسریع در انقلاب شد و هر روز سیل خبرنگاران و عکاسان و... به دیدار امام می‌شتافتند؛ به طوری که، این دهکده کوچک به کانون مهمترین اخبار جهان تبدیل شد.

13آبان 1357، روز دانش‌آموز

در حالی که انقلاب اسلامی مردم ایران به رهبری امام خمینی(ره) به روزهای سرنوشت سازی نزدیک می‌شد، صبح روز 13 آبان 1357، دانش‌آموزان در حالی که مدارس را تعطیل کرده بودند، به سمت دانشگاه تهران حرکت کردند تا صدای اعتراض خود را به گوش همگان برسانند. اما عوامل رژیم پهلوی برای سرکوب این تظاهرات، شروع به تیراندازی کردند و جوانان و نوجوانان بی‌گناه، یکی پس از دیگری، در خون خود غلتیدند. در این روز، 56 تن شهید و صدها نفر مجروح شدند.

22دى 1357، تشکیل شورای انقلاب

با اوج گیری نهضت اسلامی در سال 1357، حضرت امام که از فردای انقلاب آگاه بودند و نیک می دانستند که دست هایی در پشت پرده درکارند تا بعد از پیروزی انقلاب به صحنه وارد شوند و همه چیز را به نفع خود رقم زنند، در 22 دی 1357، فرمان تشکیل شورای انقلاب را صادر کردند تا نهضت انقلابی خود را به سرمنزل مقصود برسانند.

26 دى 1357، فرار شاه از ایران

روز 26 دی 1357، روزی است که هرگز یاد و خاطره آن از ذهن مردم ایران فراموش نخواهد شد، مردم ایران در این روز توانستند طاغوت پرنخوت را که 37 سال به زور بر آنها حکومت کرده بود، مجبور به فرار کنند.

12 بهمن 1357، بازگشت امام خمینی(ره) به میهن و آغاز دهه فجر انقلاب

حضرت امام خمینی(ره) پس از 15 سال هجرت، در روز 12 بمهمن 1357، پا بر خاک میهن اسلامی گذاشتند و به انتظار ملت ایران پایان دادند. ملت ایران در این روز پرشکوه ترین استقبال تاریخ را رقم زدند، به گونه ای که خبرگزاری های غربی نیز به این واقعیت اعتراف کردند. جمعیت استقبال کننده در طول 33 کیلومتر از فرودگاه امام تا بهشت زهرا که مقصد بعدی امام بود، بین 4 تا 8 میلیون نفر تخمین زده می‌شد.

19بهمن 1357، روز نیروی هوایی ارتش

از شکننده‌ترین ضربات بر پیکر رژیم شاهنشاهی، حرکت شجاعانه پرسنل نیروی هوایی ارتش در 19 بهمن 1357 بود که به حق می‌توان آن را از ایام ا... نامید. در این روز، نظامیان متعهد نیروی هوایی، با حضور در اقامتگاه رهبر بزرگ انقلاب اسلامی در مدرسه رفاه و بیعت با حضرت امام، سندی از افتخار، حماسه، رشادت و ایمان را در برگ‌های زرین انقلاب اسلامی به ثبت رسانیدند. این حماسه حضور و بیعت قاطعانه ارتش، طلیعه خجسته پیوند ارتش با ملت مسلمان و انقلابی بود. تصویر بیعت پرسنل نیروی هوایی ارتش به هنگام بیعت و سلام نظامی در مقابل امام خمینی(ره) که در روزنامه‌های فردای آن روز چاپ شد، دژخیمان رژیم را بیش از پیش نا امید و امواج خروشان انقلابی مردم را فزون تر کرد.

22بهمن 1357، پیروزی انقلاب اسلامی ایران

در روز 22 بهمن 1357، تاریخ نهضت اسلامی مردم ایران به رهبری امام خمینی(ره) به نقطه عطف خود رسید. در این روز سرانجام مبارزات مردم مسلمان به بار نشست و پادشاهی 2500 ساله و ظلم و استبداد بیش از 50 ساله رژیم پهلوی در ایران، ریشه کن شد و به خواست الهی حکومت جمهوری اسلامی تأسیس شد.