مذهب حنبلی

مذهب حنبلی، یکی از چهار مذهب اهل سنت است که مؤسس آن امام احمد بن حنبل می باشد ، نام او ابو عبدالله است ، ایشان در بغداد به دنیا آمده و در همان شهر از دنیا رفتند . او فقیهی بود که بسیار سفر می نموده و در طلب علم و حدیث به شام ، حجاز ، یمن ، کوفه و بصره رفت و احادیث بسیاری گردآوری و آنها را در مجموعه ای که « مسند ابن حنبل» خوانده می شود ، فراهم آورد

یکشنبه ۱۴ اسفند ۱۳۹۰ ساعت ۰۹:۲۶ | | |

.

ابن حنبل از تمسک به رای تبری می جست و تنها به کتاب الله و حدیث استدلال می کرد . ابن حنبل از بزرگترین شاگردان شافعی بود ولی از مذهب وی روی برتافت و مذهب مستقلی به نام مذهب حنبلی ایجاد کرد. [1]

امام احمد بن حنبل مذهب خود را بر اصول ذیل بنیاد نهاد :

1- نص قرآن و سنت

2- فتاوی صحابة پیغمبر (ص)

سبب اشتهار احمد بن حنبل ، پافشاری او بر حادث نبودن قرآن است که در زمان مأمون و دو زمامدار عباسی پس از وی یعنی (معتصم و واثق) مورد اختلاف شدید قرار گرفته بود . احمد بن حنبل هر گونه فشاری را در این باره تحمل کرد و از عقیدة خود دست بر نداشت . این امر موجب شهرت احمد بن حنبل و رسمیت یافتن عقاید وی شد.[2]

وی در ضبط و نقل احادیث و اینکه ایمان به همة آنچه در احادیث دربارة صفات خداوند آمده ، تلاش نمود و با استناد به احادیث ، اصول عقاید اسلامی را تدوین کرد . لذا از او به عنوان امام « اهل حدیث» یاد می شود ، چنانکه گاهی تعبیر « حنبلیه » معادل اصطلاح اهل الحدیث به شمار می رود.

عقاید احمد ابن حنبل :

1- از دیدگاه احمد ابن حنبل ایمان به قدر و روایاتی که در این باره وارد شده ، واجب است و هیچ گونه پرسشی در این مورد جایز نیست . توصیه می کند که در این مورد از مناظره اجتناب شود و کسی علم جدال را نیاموزد .

2- در اثبات صفات برای خداوند ، تا مرز تشبیه به صفات مخلوق پیش می رود.

3- وی معتقد بود که قرآن حادث نیست ، بلکه قدیم است.[3] یعنی مانند ذات الله که قدیم می باشد . از بزرگان مذهب حنبلی می توان به ابن تیمیه (بنیانگذار عقاید وهابیت) و ابن قیم اشاره کرد.

سیر تاریخی مذهب حنبلی:

این مذهب بعد از احمد حنبل اندکی گسترش یافت و بار دیگر در قرن هشتم هجری توسط احمد بن تیمیة حرانی دمشقی تبلیغ و ترویج گردید. هرچند می توان گفت وی در حقیقت روش عثمانیه در عهد معاویه و بنی امیه را احیا کرد و عقاید خود را به عنوان مذهب سلفیه که برگرفته از اهل حدیث و حنبلی بود، نام گذاشت و بعدها مذهب حنبلیه به سلفیه معروف و مشهور گردید . بنابراین ، ابن تیمیه با عقاید و آرائی که بوجود آورد زمینة فکری مذهب وهابیت را فراهم ساخت.[4]

وضعیت مذهب حنبلی در حال حاضر:

عقاید و آراء ابن تیمیه قرنها به بوتة فراموشی سپرده شد، تا اینکه در قرن دوازدهم هجری عبدالوهاب ظهور کرده و به ترویج عقاید ابن تیمیه پرداخت . ولی بیش از هر چیز بر همان آرائی که ابن تیمیه ابداع کرده بود ، پای فشرد. عقاید و روش نادرست وهابیت در حال حاضر زیر پوشش « سلفیت» ترویج می شود .

ویژگی مهم حنبلی ها ، توجه آنان نسبت به قضیه امر به معروف و نهی از منکر است.

مذهب حنبلی در عربستان مذهب نخست است . در منطقه نجد عربستان اهل تسنن بیشتر حنبلی بوده ودر حجاز با مذهب شافعی و در احساء با مذهب مالکی رقابت می کند . مسلمانان شام حنبلی هستند . این مذهب سومین مذهب در فلسطین است و پیروان کمی هم در مصر ، عمان و افغانستان دارد .

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر :

1- شهرستانی، ملل و نحل، تألیف.

2- مشکور، جواد، تاریخ شیعه و فرقه های اسلامی.

3- سبحانی، جعفر، عقاید و فرهنگ فرق اسلامی.

4- ربانی، علیط، فرق و مذاهب کلامی.

---

پی نوشت ها:

[1] مشکور، محمد جواد، تاریخ شیعه و فرقه های اسلامی، انتشارات اشراقی، چاپ پنجم 1372، ص 101 و 102 و 103 و 104.

[2] ربانی، علی، درآمدی بر علم کلام، انتشارات دارالفکر، چاپ اول، 1378، ص 245.

[3] ربانی، علی، فرق و مذاهب کلامی، ص 243 و 244، همان.

[4] ربانی، علی، فرق و مذاهب کلامی، ص 175، همان.