آداب لازم برای هر زائر در سفر حج

برای زائران و حاجیان در موسم حج از ابتدای میقات تا پایان اعمال، تکالیف بیشتر و انضباطات فوق‌العاده‌تری وجود دارد که لازم است مراعات کنند ، و بی‌تردید رعایت آن آداب، زمینة قبولی حج است.در اینجا و با رعایت اختصار، آداب لازم برای هر زائر، به فراخور حال آورده می‌شود؛ باشد که مسافران حرم امن الهی،‌آنها را رعایت کنند و حج خود را با رعایت آن آداب، به مرحلة قبولی برسانند

1. هزینة سفر
کسی که قصد حج یا عمره دارد،‌ لازم است هزینة این سفر را از مال حلال و پاک بپردازد. مال حلال و پاک، مالی است که از طریق کسب مشروع و زحمت و کوشش صحیح به دست آمده باشد و حتی ذرّه‌ای آغشته به مال غصب، رشوه، دزدی، ربا، کم‌فروشی، حقّ ارث دیگران، اختلاس، و مال به دست آمده از راه فتنه‌گری و فساد در آن نباشد، و همة خمس و زکات و حقوق واجب و شرعی آن را پرداخته باشد.حتی اگر ذرّه‌ای از مال حرام در این سفر آغشته با مال حلال باشد، یقیناً مانع از قبولی است، چه رسد به این که همة هزینة سفر از حرام باشد!! چه، در این صورت صاحبان مال حرام، نه مستطیع‌اند و نه می‌توانند به این سفر معنوی بروند.آنان که خمس و زکات مال حلال به دست آمده را نپرداخته‌اند، براساس آیات و روایات و فتوای همة فقهای شیعه، ثروتشان مخلوط به حرام است،‌ و باید برای پاک شدن ثروتشان تا آخرین درهم و دینار خمس و زکاتشان را بپردازند، آنگاه از آن پول تصفیه شده، حولة احرام و کفش لازم را بخرند، و پول قربانی را جدا بگذارند، و بقیة هزینة سفر را تأمین نمایند.امام صادق (علیه السلام) می‌فرماید:«مَن أَنفَقَ دِرهماً فِی الحَجّ کانَ خَیراً لَهُ مِن مِأئَةِ أَلفِ دِرهَـمٍ یُنفِقُها فی حَقٍّ...وَرُویَ أَنَّ دِرْهَماً فِی الحَجِّ خَیرٌ مِن أَلفِ أَلفِ دِرهَمٍ فِی غَیْرِهِ، وَدرهمٍ یَصِلُ إِلی الإِمامِ مِثل أَلف أَلف دِرْهَمٍ فِی حَجٍّ.وَرُویَ أَنَّ دِرْهماً فِی الحَجِّ أَفْضَل مِن أَلفَی‌ أَلف دِرهَمٍ فیما سواهُ فِی سَبیلِ اللهِ عَزّوَجَلَّ».
یک درهم هزینه کردن در راه حج، بهتر است از صدهزار درهم در راه دیگری که آن هم حق باشد...و روایت شده انفاق یک درهم در حج، بهتر از یک میلیون درهم در غیرحج است.و یک درهم سهم امام را پرداختن، مانند هزینه کردن هزار هزار درهم در حج است.و پرداختن درهمی در حج، بهتر از هزار هزار درهم در غیر آن است.پس بیایید با پرداخت خمس و زکات و پاک کردن اموال خود، در هنگام احرام لبیک بگوییم و بشنویم، مبادا در جوابمان بگویند: «لا لَبَّیْکَ وَلا سَعْدْیکَ...».رسول‌خدا (صلّی الله علیه وآله) فرموده:
«کُلُّ نَعیمٍ مَسؤُولٌ عَنْهُ صاحِبُهُ اِلاّ ما کانَ فی غَزْوٍ أو حَجٍّ»؛ «از هر نعمتی پرسش خواهد شد مگر پولی که در جهاد و حج هزینه شود».از امام‌صادق (علیه السلام) نیز روایت شده: هنگامی که حضرت‌موسی (علیه السلام) حج به جای آورد،‌ جبرئیل نزد او آمد. به جبرئیل گفت:برای کسی که حجّ این خانه را با نیت صادقانه و هزینة پاک و حلال به جای آورد، چه پاداشی است؟خداوند به جبرئیل وحی کرد که به او بگو: او را در رفیق اعلی با پیامبران، صدّیقان، شهدا و صالحان قرار می‌دهم و اینان، رفیقانی نیکو هستند.پس اگر کسی ثروتش را از راه حرام به دست آورده باشد، مستطیع نیست، ‌اگر هم مال حلال مخلوط به حرام دارد، ‌لازم است پیش از سفر حج تصفیه کند، و اگر پس از تصفیه به اندازة هزینة حج باقی بماند، مستطیع است.حضرت موسی بن جعفر (علیه السلام) فرمود: ما (اهل‌بیت) سه چیز را از اصل مال خویش یا مال پاک خود می‌پردازیم:
1. مهریة زنان؛
2. هزینه سفر حج؛
3. پول کفن.
اگر در میان زائران خانة خدا، کسانی باشند که تحت تأثیر آیات حج و روایات آن،‌ و آداب ظاهری و باطنی‌اش قرار نگیرند و مال و باطن و اعمال و اخلاق خویش را تصفیه نکنند، باید پیش از ورود به عرصة ملکوتی حج از خواب غفلت بیدارشان کرده،‌ حجاب‌های ظلمانی را از چهرة قلبشان زدود تا به پاک کردن مال خود از حرام و پرداخت خمس و زکات اقدام نمایند؛ چرا که در غیر این‌صورت، لایق ورود به عرصة حج نمی‌شوند و حجّی مقبول به حضرت محبوب ارائه نخواهند داد.وظیفة روحانیون کاروانهاست که وظایف زائران را در این سفر معنوی گوشزد کنند و بر مسافران حرم امن الهی هم واجب است که آن حقایق را با تمام وجود فراگیرند تا هنگامی که از سفر برمی‌گردند، در گفتار و کردارشان تحوّلی عمیق ایجاد شده باشد، تا دیگران هم میل ورود به عرصة این سفر معنوی را پیدا کنند و پس از مدتی، جامعه‌ای ایمن از همة شرور ساخته شود و رعب و ترس و بی‌اعتمادی، تبدیل به امنیت و اعتماد و محبت گردد و دادگستری‌ها بیکار شوند، و زندان‌ها در گوشه گوشة ممالک اسلامی به گلستان و بوستانی برای زندگی پاکان تغییر شکل دهد.اتمام عمل، همیشه با حصول نتیجه منظور است، اگر زائر در سفر حج خود به حقایق الهی و نظامات اسلامی، و حالات ملکوتی آراسته شد و درون و برونش و مال و اموالش از ناپاکی‌ها و ناخالصی‌ها پیراسته گشت و پس از بازگشت، چه با عمل و چه با گفتار، مبلّغ حقایق شد و برای خدا واقعیات معنوی را به دیگران انتقال داد، حج و عمره را به اتمام رسانده است.
2. نیت
زائر باید به حقیقت نیت خود پیش از سفر، توجه داشته باشد؛ هر عبادتی که با نیت صادقانه و برای خدا انجام گیرد، عبادت واقعی محسوب می‌شود و شایستة قبولی درگاه حق بوده، مستوجب پاداشی عظیم است.عبادت، اگر خالصانه و به قصد فرمان بردن از حق صورت گیرد، به تکلیف عمل شده، و اگر غیر از این باشد، ‌مشقّت و زحمتی بدون پاداش از انسان صادر شدهو قابل قبول حق نخواهد بود؛ و در نهایت در پروندة عمل به عنوان ادای تکلیف ثبت نمی‌شود. و به فرمودة قرآن برباد می‌رود:(وَ قَدِمْنا إِلی ما عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ فَجَعَلْناهُ هَباءً مَنْثُوراً)؛ «و ما به بررسی و حسابرسی هر عملی که به عنوان عمل خیر انجام داده‌اند می‌پردازیم، ‌پس همة آنها را [که به نیت غیرخالصانه و به ریا و خودنمایی انجام گرفته] غباری پراکنده می‌سازیم».زائر باید با توجه به خدا و قیامت و الگو گرفتن از اولیای الهی به‌ویژه انبیا و اهل بیت (علیهم السلام) نیتش را خالص قرار دهد و آن را آلوده به هوای نفس ننماید و در این عبادت جز به «وجه الله» نظری نداشته باشد:(إِنَّما نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لا نُرِیدُ مِنْکُمْ جَزاءً وَلا شُکُوراً).
باری، هدف زائر بیت الله الحرام نباید سیاحت،‌ تجارت،‌ استراحت، تماشای مملکت دیگر و... باشد؛ چرا که به پیکرة معنویت این سفر خدشه وارد می‌شود.در هر صورت اگر عمل،‌ حرکت، کوشش و انجام مسؤولیت بر نیت پاک و صادقانه استوار باشد، ماندنی است و شایستة قبولی حضرت حق!‌ و پاداش بزرگ و اجر عظیم برآن مقرر خواهد شد. امام سجاد (علیه السلام) در این‌باره می‌فرماید:«لا عَمَلَ اِلاّ بِنِیَّةٍ»؛ عمل جز با نیت واقعی تحقق پیدا نمی‌کند، ‌[و عمل بدون نیت صادقانه عمل نیست].«نیت» به منزلة ریشة عمل است و درخت عمل با نیت پاک و خالصانه و صادقانه میوة ابدی می‌دهد. از این‌رو، رسول‌خدا (صلّی الله علیه وآله) نیت مؤمن را از عملش بهتر می‌داند. حضرت صادق (علیه السلام) از رسول خدا (صلّی الله علیه وآله) روایت می‌کند:«نِیَّةُ المُؤْمِنِ خَیْرٌ مِنْ عَمَلِهِ وَنِیَّةُ الکافِرِ شَرٌّ مِن عَمَلِهِ وَکُلُّ عامِلٍ یَعمَلُ عَلی نِیَّتِهِ»؛ «نیت مؤمن از عملش بهتر است و نیت کافر از عملش بدتر، و هر عمل کننده‌ای براساس نیتش عمل می‌کند»